Badanie MR a chorzy po leczeniu tętniaków mózgu
Czy pacjenci po leczeniu tętniaków mózgu mogą mieć wykonany rezonans magnetyczny?
Badanie rezonansu magnetycznego (MR - magnetic resonance) to metoda obrazowania radiologicznego o rosnącej dostępności i znaczeniu. Jego istotną zaletą, odróżniającą je od tomografii komputerowej, jest brak promieniowania rentgenowskiego. Zamiast tego, wykorzystuje się zjawisko rezonansu magnetycznego, co jednak narzuca pewne ograniczenia w przypadku pacjentów z m.in. metalicznymi ciałami obcymi. Jak to się ma do pacjentów, którzy byli leczeni z powodu tętniaka mózgu?
Pacjenci po przebytym leczeniu tętniaków naczyń mózgowych są (w zdecydowanej większości przypadków) osobami, które mają pozostawione metalowe elementy w ciele. Dotyczy to zarówno metod leczenia mikrochirurgicznego, jak i endowaskularnego, i równie pacjentów po leczeniu tętniaków pękniętych i niepękniętych. Jedynym, bardzo rzadkim wyjątkiem, jest sytuacja, gdy pacjent przeszedł leczenie mikroneurochirurgiczne z tzw. bypassem bez dodatkowego klipsownia - w praktyce jednak jest to sytuacja skrajnie rzadka i pomijalna. Wszyscy inni pacjenci po leczeniu mikrochirurgicznym będą mieli założony tętniakowy klips na szyję tętniaka (lub kombinację kilku klipsów). Natomiast pacjenci po leczeniu wewnątrznaczyniowym będą mieli kopułę tętniaka wypełnioną od środka mikrospiralami (tzw. "coilami") z albo bez użycia dodatkowej protezy naczyniowej (tzw. "stent").
Wszystkie wyżej wymienione wszczepy mogą teoretycznie budzić wątpliwości przy wykonywaniu badania rezonansu magnetycznego.
Klipsy tętniakowe a badanie MR
Do produkcji klipsów tętniakowych od 1990 roku nie wykorzystuje się materiałów ferromagnetycznych. Zazwyczaj są to tytanowe klipsy - w najstarszej Klinice Neurochirurgii w Polsce wykorzystuje się tytanowe klipsy Yasargila (link do ulotki na końcu tekstu). Klipsy, które nie zawierają materiałów ferromagnetycznych (np. klipsy tytanowe), nie są przeciwwskazaniem do badania MR. Należy jednak zwrócić uwagę, iż dotyczy to klipsów wyprodukowanych od 1990 roku! W polskiej praktyce chorzy operowani w latach 1990 - 2000 powinni udać się do operatora z pytaniem na temat możliwości wykonywania badania MR. Chorzy operowani po 2000 roku w zdecydowanej większości powinni mieć w trakcie swojej operacji wykorzystane klipsy tytanowe, które nie są przeciwwskazaniem do badania MR. Jednocześnie należy podkreślić, że badanie MR jest przeciwwskazane, jeśli nie wiadomo z pewnością, jaki materiał został wykorzystany do produkcji klipsu. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy udać się do operatora bądź lekarza prowadzącego z pytaniem nt. możliwości wykonania badania MR.
Tętniakowe klipsy Yasargila®
Źródło: https://www.bbraun.com/en/products/b0/yasargil-aneurysmclipsystem.html
Coile i stenty a badanie MR
W przypadku leczenia endowaskularnego temat jest prostszy, ponieważ do produkcji większości mikrospiral (tzw. "coile") oraz protez naczyniowych (tzw. "stenty") używa się platyny, która jest kompatybilna z badaniem MR - bezpośrednio po implantacji. Co więcej, badanie MR jest zalecanym badaniem kontrolnym po leczeniu wewnątrznaczyniowym (wytyczne ESO - link pod tekstem).
Opinia autorów tekstu
Pobyt w szpitalu jest związany z dużym stresem i nie zawsze pacjent (bądź rodzina chorego) będzie w stanie przewidzieć w trakcie hospitalizacji wszystkie dylematy z którymi może się zmierzyć w przyszłości. Dlatego, w naszej codziennej praktyce lekarskiej, staramy się umieścić w karcie informacyjnej z leczenia szpitalnego (tzw. “wypis”) informację nt. braku przeciwwskazań do badania MR u chorych po leczeniu tętniaków naczyń mózgowych. Uważamy, iż jest to dla nas prosta informacja, która może poprawić dostępność badania MR dla pacjentów.
Podsumowanie
Pacjenci po leczeniu tętniaków mózgu, zarówno mikrochirurgicznym, jak i endowaskularnym, często mają wszczepy, takie jak tytanowe klipsy czy mikrospirale. W kontekście badania rezonansu magnetycznego, tytanowe klipsy tętniakowe (tj. te generalnie produkowane po 1990 roku) nie stanowią przeciwwskazań, ponieważ są wykonane z materiałów nieferromagnetycznych. Jednak pacjenci operowani przed rokiem 2000 powinni potwierdzić z operatorami możliwość wykonania badania MR. Co do mikrospirali i protez naczyniowych, zazwyczaj wykonanych z platyny, są one kompatybilne z badaniem MR. Tekst podkreśla konieczność pewności co do rodzaju wszczepów przed przystąpieniem do badania MR.
Źródła:
Handbook of neurosurgery, 9th ed., Greenberg, Mark S., M.D., New York: Thieme
Przykładowa broszura produktu klipsów Yasargila firmy BBraun w języku angielskim: https://www.bbraun.com/content/dam/catalog/bbraun/bbraunProductCatalog/S/AEM2015/en-01/b183/yasargil-aneurysmclipsystem.pdf
Etminan N, de Sousa DA, Tiseo C, et al. European Stroke Organisation (ESO) guidelines on management of unruptured intracranial aneurysms. Eur Stroke J. 2022;7(3):V. doi:10.1177/23969873221099736
