Epidemiologia tętniaków

W zależności od metody przeprowadzonych badań oraz populacji, częstotliwość występowania niepękniętych tętniaków naczyń mózgowych ocenia się na ok. 5% dorosłej populacji.

W praktyce oznacza to, iż nawet co 20 dorosły może mieć niepękniętego tętniaka naczyń mózgowych.

Dane naukowe różnią się w zależności od wykorzystywanej metody badawczej (np. czy do badania wykorzystywane jest dokładniejsze badanie angio-CT czy niezwiązane z promieniowaniem rentgenowskim badanie angio-MR) oraz od badanej populacji.

Aktualnie, wraz z rosnącą dostępnością badań i ich dokładnością, rozpoznaje się coraz więcej niepękniętych tętniaków. Najnowsze doniesienia prasowe szacują częstotliwość od 0.2 do 8.9%, z czego u ok. 15-30% tętniaki występują mnogo.

Pękanie tętniaków naczyń mózgowych

Oszacowanie ryzyka pęknięcia tętniaka jest bardzo trudne i zależy od wielu czynników. Do pomocy można używać skal typu PHASES lub posługiwać się uznanymi przez światowe autorytety i powszechnie stosowanymi algorytmami postępowania. Uśrednione ryzyko pęknięcia tętniaka uznaje się za ok. 1%. Niemniej, u każdego pacjenta ocena ryzyka powinna być wykonywana indywidualnie, przez doświadczonego neurochirurga neurowaskularnego lub przez konsylium neuronaczyniowe.

Na ryzyko pęknięcia tętniaka wpływ ma wiele czynników, z których w pierwszej kolejności należy wymienić czynniki modyfikowalne (tzn. takie, które Pacjent może zmodyfikować): nikotynizm i nadciśnienie tętnicze. Są to niezależne czynnika ryzyka pęknięcia tętniaka, które można wyeliminować. Najważniejsze niemodyfikowalne czynniki ryzyka pęknięcia tętniaka to jego rozmiar, morfologia i lokalizacja, obecność mnogich tętniaków, wywiady w kierunku przebytego pęknięcia tętniaka, rodzinne występowanie tętniaków naczyń mózgowych. Wiadomo również, że populacja Fińska i Japońska są obarczone wyższym ryzykiem pęknięcia tętniaka w porównaniu do pozostałych populacji na świecie (co jest najprawdopodobniej uwarunkowane genetyczne).

Oszacowanie ryzyka pęknięcia tętniaka ma kluczowe znaczenie przy kwalifikacji do leczenia (więcej informacji tutaj), ponieważ krwotok podpajęczynówkowy z pękniętego tętniaka jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia (więcej informacji tutaj). Śmiertelność w ciągu pierwszych kilku dni po krwawieniu podpajęczynówkowym wynosi ok. 10%. Uznaje się, że ok 10-15% pacjentów umiera z powodu pęknięcia tętniaka zanim uzyska pomoc medyczną. Mediana śmiertelności z pękniętego tętniaka w Europie wynosi 44% (tj. dotyczy blisko co drugiego pacjenta!). Około 30% ludzi, którzy przeżyli krwawienie podpajęczynówkowe z pękniętego tętniaka ma średnią lub ciężką niepełnosprawność.

Powyższe rozważania można podsumować następująco:

1.      niepęknięte tętniaki naczyń mózgowych są względnie częstą chorobą dotykającą ok. 5% populacji;

2.      większość z ww. tętniaków nie pęka i nie wymaga leczenia neurochirurgicznego;

3.      pęknięcie tętniaka jest stanem zagrożenia życia związanym z dużą śmiertelnością.

W następujących chorobach obserwowane jest zwiększone występowanie tętniaków naczyń mózgowych:

• autosomalnie dominująca wielotorbielowatość nerek;

• typ IV zespołu Ehlersa-Danlosa;

• zespół Marfana;

• koarktacja aorty;

• dwupłatkowa zastawka aortalna

• kępki żółte rzekome (pseudoxanthoma elasticum)

• wrodzona naczyniakowatość krwotoczna (inaczej zespół Rendu-Oslera-Webera)

• neurofibromatoza typu 1 (inaczej: nerwiakowłókniakowatość typu 1 lub choroba von Recklinghausena)

• niedobór α1-antytrypsyny

• dysplazja włóknisto - mięśniowa

• guz chromochłonny

• zespół Klinefeltera

• stwardnienie guzowate

• zespół Noonan

• niedobór α-glukozydazy

• pierwotna karłowatość osteodysplastyczna mikrocefaliczna

• wewnątrzczaszkowe zniekształcenia (malformacje) tętniczo-żylne