Wzmocnienie ściany tętniaka - stan aktualnej wiedzy (09.2022)
Uznaje się, że u ok. 3% dorosłych ludzi występują niepęknięte tętniaki naczyń mózgowych (więcej danych epidemiologicznych tutaj). Z tej populacyjnie dużej grupy pacjentów, tylko nieliczne tętniaki pękną. W związku z powyższym, optymalnym postępowaniem byłoby leczenie tylko tych chorych, u których tętniak pęknie: wówczas chorzy z podwyższonym ryzykiem pęknięcia będą zabezpieczeni, zaś pozostała część populacji u których tętniak nigdy nie pęknie, nie będzie narażona na niepotrzebne, ryzykowne leczenie. Jednakże do tej pory brakuje jednoznacznych kryteriów, na podstawie których można wskazać grupę pacjentów z podwyższonym ryzykiem pęknięcia tętniaka (więcej informacji na temat kwalifikacji do leczenia tutaj).
Wzmocnienie ściany tętniaka
Figura 1. Przekroje poprzeczne badania MR bez (po lewej, kolor jasno zielony) i po kontraście (obrazek po prawej, kolor fioletowy) sekwencji tzw. black blood obrazującej wzmocnienie ściany tętniaka. Ściana tętniaka, wskazana strzałkami, w badaniu po kontraście jest jaśniejsza. Materiał własny Kliniki Neurochirurgii UCK WUM.
W literaturze opisano, iż zapalenie ściany naczynia tętniaka, jest związane z jego niestabilnością i pęknięciem.[1,2] Sugeruje się również, iż wzmocnienie ściany tętniaka (ang. aneurysm wall enhancement – AWE) koreluje ze stanem zapalnym tętniaka, a przez to – z jego pęknięciem. Praca dowodząca powyższego została opublikowana w 2021 roku w renomowanym czasopiśmie Neurosurgery przez Swiatek i współpracowników.[3] AWE cieszy się coraz większą popularnością wśród badaczy, co jest odwzorowane rosnącą liczbą publikacji na ten temat (Figura 2).
Figura 2. Wykres przedstawia rosnącą z czasem liczbę wyników wyszukiwania “aneurysm wall enhancement” (ang. wzmocnienie ściany tętniaka) w anglojęzycznej wyszukiwarce medycznych baz danych PubMed.
Równocześnie, należy ostrożnie interpretować powyższe dane na temat wzmocnienia ściany tętniaka.[4] W badaniu na silikonowym modelu tętnic (w którym silikon nie jest unaczyniony i nie może się wzmocnić) wykazano wzmocnienie ściany silikonowego tętniaka, które później określono jako pseudo–wzmocnienie. Pseudo–wzmocnienie wynikało z błędnej interpretacji wolnego przepływu krwi tuż przy ścianie naczynia.[5]
Przegląd systematyczny grupy badaczy z Mayo Clinic został osobno omówiony w poście tutaj.[6] W podobnym tonie grupa badaczy z Holandii opublikowała w 2021 roku przegląd systematyczny w European Journal of Neuroradiology. W tym artykule opisano, iż, pomimo iż AWE jest pozytywnie związane z niestabilnością tętniaka, obecne dowody najbardziej przemawiają za wykorzystaniem braku wzmocnienia jako markera stabilności tętniaka.[7]
AWE ze względu na nowość, nie jest ujęte w obowiązujących wytycznych dotyczących postępowania z niepękniętymi tętniakami naczyń mózgowych, które zostały opublikowane w 2015 roku.[8] Z drugiej strony, takie wytyczne publikowane są okresowo, co kilka lat. W przypadku AWE, znając wyniki wspomnianych wyżej przeglądów systematycznych, zasadnym wydaje się uwzględnienie AWE w postępowaniu z wybranymi pacjentami z niepękniętymi tętniakami naczyń mózgowych. Badanie MR oceniające AWE – tzw. sekwencje czarnej krwi (ang. black blood) coraz częściej wykonywane są w ramach Kliniki i Poradni Neurochirurgii UCK WUM przy ul. Banacha 1a w Warszawie.
Referencje:
1. Frösen J, Piippo A, Paetau A, Kangasniemi M, Niemelä M, Hernesniemi J, et al. Remodeling of saccular cerebral artery aneurysm wall is associated with rupture: histological analysis of 24 unruptured and 42 ruptured cases. Stroke. 2004 Oct;35(10):2287–93.
2. Kanematsu Y, Kanematsu M, Kurihara C, Tada Y, Tsou TL, van Rooijen N, et al. Critical roles of macrophages in the formation of intracranial aneurysm. Stroke. 2011 Jan;42(1):173–8.
3. Swiatek VM, Neyazi B, Roa JA, Zanaty M, Samaniego EA, Ishii D, et al. Aneurysm Wall Enhancement Is Associated With Decreased Intrasaccular IL-10 and Morphological Features of Instability. Neurosurgery. 2021 Sep 15;89(4):664–71.
4. van den Berg R. Intracranial aneurysm wall enhancement: fact or fiction? Neuroradiology. 2020 Mar;62(3):269–70.
5. Cornelissen BMW, Leemans EL, Coolen BF, Peper ES, van den Berg R, Marquering HA, et al. Insufficient slow-flow suppression mimicking aneurysm wall enhancement in magnetic resonance vessel wall imaging: a phantom study. Neurosurg Focus. 2019 Jul 1;47(1):E19.
6. Larson AS, Lehman VT, Lanzino G, Brinjikji W. Lack of Baseline Intracranial Aneurysm Wall Enhancement Predicts Future Stability: A Systematic Review and Meta-Analysis of Longitudinal Studies. AJNR Am J Neuroradiol. 2020 Sep;41(9):1606–10.
7. Molenberg R, Aalbers MW, Appelman APA, Uyttenboogaart M, van Dijk JMC. Intracranial aneurysm wall enhancement as an indicator of instability: a systematic review and meta-analysis. Eur J Neurol. 2021 Nov;28(11):3837–48.
8. Thompson BG, Brown RD, Amin-Hanjani S, Broderick JP, Cockroft KM, Connolly ES, et al. Guidelines for the Management of Patients With Unruptured Intracranial Aneurysms: A Guideline for Healthcare Professionals From the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke. 2015 Aug;46(8):2368–400.
